SIBO small intestinal bacterial overgrowth

SIBO small intestinal bacterial overgrowth letterlijk vertaald de overgroei van micro-organismen in de dunne darm. Deze vorm van dysbiose (de microflora in de dunne darm is uit balans) komt vaker in het nieuws. In deze blog de visie van therapeute Adrienne Benjamin op de darmflora.

Wat is SIBO?

Small intestinal bacterial overgrowth (SIBO) is een toename in het aantal bacteriën en/of een verandering in het type bacteriën in de dunne darm. [1] De officiële definitie is een overgroei in bacteriën groter dan 100.000CFU (kolonie vormende eenheden) per ml darmslijmvlies. In vergelijking, de normale waarden zijn 10.000 CFU. [2] Vaak zijn het commensalen bacteriën die zich op de verkeerde plaats in het darmstelsel bevinden. Zij zijn afkomstig uit de dikke darm. Het zijn vooral gram-negatieve aerobe en anaerobe soorten die koolhydraten omzetten in gas. [3] Deze bacteriën kunnen structurele schade aan de dunne darm veroorzaken en hebben invloed op de spijsvertering en de opname van nutriënten. Daarnaast veroorzaken deze stammen nog andere symptomen. [4]

De meeste gevallen van SIBO zijn geassocieerd met een overschot aan zuurstof in de dunne darm. Geschat wordt dat in ongeveer 15% van de gevallen er methaan producerende bacteriestammen de oorzaak zijn.[5]

Hoe vaak komt SIBO voor?

Er is weinig informatie beschikbaar over het aantal mensen dat last heeft van SIBO. De schattingen lopen uiteen van 2,5% tot 22% van de bevolking. Dit is bijvoorbeeld afhankelijk van de meetmethoden. [6] Veel experts stellen dat SIBO vaker voorkomt als voorheen, maar wijzen dit ook toe aan meer inzet van analyse methoden. [7]

Hoe zie je of iemand SIBO heeft?

In tegenstelling tot PDS-onderzoek (prikkelbaar darm syndroom) zijn er geen gevalideerde vragenlijsten die de symptomen van SIBO inventariseren. De meest voorkomende symptomen zijn diarree, buikpijn en opgeblazen gevoel. Andere symptomen hebben te maken met het slecht opnemen van nutriënten ,tekorten aan vitamine A, B12, D en E en mineralen zoals ijzer, maar ook ongewenst gewichtsverlies doordat het lichaamsvet afneemt, de verminderde opname van koolhydraten en proteïnen. [9]


SIBO small intestinal bacterial overgrowth

Wat zijn de meest voorkomende oorzaken van SIBO, zijn er mensen gevoeliger en is er een relatie met andere aandoeningen?

In de basis wordt SIBO veroorzaakt door een verlaagde maagzuurproductie, te weinig spijsverteringsenzymen (pancreas) en een te lage galzuur-productie. Maar ook door obstructies in de dunne darm, fistels, divertikels en niet goed functionerende afsluitkleppen (ileocaecale klep).

Een hoge prevalentie van SIBO is ook waargenomen bij ouderen, bij mensen met een verleden waarin een chirurgische ingreep heeft plaatsgevonden en na het gebruik van drugs en bij mensen met diabetes, sclerodermie, cirrose, pancreas-problemen, PDS, darminfecties (IBD, coeliakie en meer. [6,10]

Meer dan een derde van de personen met PDS heeft ook last van SIBO en de kansen op SIBO bij PDS zijn tot 5 keer hoger. Oudere vrouwen met PDS-D speciale aandacht geven. [11] SIBO komt ook meer voor bij mensen met Crohn en Colitis. [4] De verstoorde transit-tijd vervult een sleutelrol en wordt meestal veroorzaakt door anatomische of hormonale oorzaken of door het gebruik van medicijn, maagzuurremmers (proton pomp remmers) die kunstmatig de zuurgraad van het maagzuur wijzigen. [12]

Hoe weet je of er sprake is van SIBO?

De uitdaging is om de onderliggende oorzaken te vinden en aan te pakken. [13] Mensen met ernstig opgeblazen gevoel, buikpijn, winderigheid, diarree en verstopping en vooral met de diagnose PDS dienen getest te worden op SIBO. Studies geven aan dat SIBO vooral voorkomt bij PDS-D (prikkelbaar darmsyndroom gekenmerkt door diarree). [5]

Andere symptomen die gecontroleerd moeten worden zijn gewichtsverlies, tekorten aan nutriënten veroorzaakt door slechte / verminderde opname, diarree en het managen van de voedselinname om symptomen te beheersen. [14]

Welk onderzoek is aanbevolen?

De grootste uitdaging bij therapeuten en behandelaars bij het identificeren van SIBO is de afwezigheid van een duidelijk protocol en een gevalideerde test. Onderzoek naar darmslijmvlies is invasief, kostbaar en heeft een hoog risico op vervuiling van het sample. [9] Ook is gesuggereerd om de verandering in de symptomen te meten na gebruik van antibiotica. [6] Een gemakkelijkere (goedkoper en niet invasief) methode is de ademtest.

Met lactulose (LBT) als substraat is dit de gemakkelijkste manier. [13] Om de analyse verder te compliceren, 15 tot 30 procent van de mensen produceert geen waterstof maar methaan. Bij een test moet gekeken worden naar zowel waterstof als methaan. Maar dit geeft ook geen 100% zekerheid omdat er ook bacteriestammen zijn die vooral waterstofsulfide produceren wat niet gemeten kan worden. [5,13]

In deze review uit 2019 refereert Quigley naar een nieuwe analyse-methode, een technologie gebaseerd op een capsule die intraluminale gassen kan meten. Totdat deze meet-capsule beschikbaar is, is de LBT lactulose breath test de beste optie.

SIBO PROTOCOL

De behandeling van SIBO

De drie belangrijkste stappen uit de literatuur tegen SIBO zijn: [1,2,14]

  • Behandeling van de onderliggende oorzaken.
  • Behandeling van de bacteriële overgroei.
  • Opheffen van nutriënten tekorten

Antibiotica zijn momenteel de eerste-lijn therapie om SIBO aan te pakken.[16] en een aantal studies heeft Rifaximin aangewezen als beste keuze om SIBO door waterstof producerende bacteriën aan te pakken. (breed spectrum activiteit waarbij zowel aerobe als anaerobe gram-positieve en gram-negatieve bacteriën worden geëlimineerd. [17]

Een combinatie van rifaximin en neomycin is aangewezen als effectief in de behandeling van SIBO veroorzaakt door methaan producerende bacteriën. [5] FODMAP’s zijn prebiotica voor specifieke bacteriesoorten [18] en een belangrijk symptoom van SIBO is het slecht opnemen van koolhydraten. Een low-foodmap-dieet is effectief voor het verminderen van symptomen bij sommige patiënten. [19] Het is een korte termijn (max. 18 maanden, mits onder begeleiding) interventie omdat langdurige onthouding van FODMAP’s leidt tot effecten op de darmflora.

Een FODMAP-dieet kan symptomen verminderen maar pakt de onderliggende oorzaken van SIBO niet aan. Andere voedingsvoorschriften zijn het reduceren van vet als er sprake is van een slechte opname van vetten (gewichtsverlies). [13] Tevens een persoonlijk voedingsadvies om mogelijk de productie van galzuur te stimuleren en de aanmaak van immunoglobulinen. [14]

Stress

Het managen van stress is altijd belangrijk omdat stress impact heeft op de fysieke functie van de darmen, het beïnvloedt de beweeglijkheid van de darmen, de uitscheiding, de doorbloeding, de samenstelling van het microbioom en de permeabiliteit van de darmwand. Er is ook bewijs dat stress kan leiden tot een toenemende aanhechting van en verplaatsing van bacteriën. [21]

Zelfzorg, welk supplementen kunnen iets betekenen bij SIBO?

Het onderzoek is nog gelimiteerd, er zijn enkele studies die het gebruik van natuurlijke supplementen bij SIBO ondersteunen. Fytotherapie is net zo effectief als antibiotica. [22] Bij fytotherapie moet gedacht worden aan kruiden zoals knoflook, berberine en oregano.

Een recente meta-analyse naar het gebruik van supplementen bij SIBO concludeerde opmerkelijke resultaten bij het gebruik van probiotica. Terwijl probiotica niet aantonen dat zij SIBO kunnen voorkomen en dat lage doseringen niet effectief zijn leiden de uitkomsten van de meta-analyse tot nadenken over een holistische aanpak. [23]

Motiliteit stimulerende middelen en ondersteuning van de afgifte van enzymen moet overwogen worden, vooral als er bewijs is van een slechte opname van vetten en in vet-oplosbare vitaminen. [14] Vitaminen en mineralen die een te laag niveau kunnen hebben bij SIBO zijn: B12, vetoplosbare vitaminen (K,A,D,E) en calcium, magnesium en ijzer.

Lange termijn effecten van SIBO?

SIBO zou uiteindelijk kunnen leiden tot het uitvallen van de darmfunctie maar SIBO wordt vooral gedefinieerd door de lange termijn effecten van de onderliggende oorzaken. Er is een hoge mate van relapse (terugkeren van de symptomen) vooral bij ouderen en bij langdurig gebruik van proton-pomp-remmers (maagzuur).

Adrienne Benjamin Pro-Ven Probiotics In-house nutritionist, Nutritional Therapist and NLP Practitioner, having completed her Nutritional Therapy degree at CNELM in 2013. Adrienne is Marketing Manager and Nutritionist at ProVen Probiotics. vertaald door Rinjo Israels Pro-Ven Probiotica Nederland.

Voor referenties bezoek: www.ihcan-mag.com/References

Bronnen en referenties

[1] Dukowicz AC, Lacy BE & Levine GM (2007) Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Comprehensive Review Gasterenterol Hepatol 3(2):112-122

[2] Bures J et al (2010) Small intestinal bacterial overgrowth syndrome World J Gastroenterol 16(24):2978-2990

[3] Pyleris E et al (2012) The Prevalence of Overgrowth by Aerobic Bacteria in the Small Intestine by Small Bowel Culture: Relationship with Irritable Bowel Syndrome Dig Dis Sci 57:1321-1329

[4] Shah A et al (2019) Systematic Review with meta-analysis: the prevalence of small intestinal bacterial overgrowth in inflammatory bowel disease Aliment Pharmacol Ther 49:624-635

[5] Ghoshal UD, Srivastava D (2014) Irritable bowel syndrome and small intestinal bacterial overgrowth: Meaningful association or unnecessary hype World J Gastroenterol 20(10):2482-2491

[6] Salem A & Ronald BC (2014) Small Intestinal Bacterial Overgrowth (SIBO) J Gastroint Dig Syst 4:225 http://dx.doi.org/10.4172/2161-069X.100225

[7] Dukowicz AC, Lacy BE & Levine GM (2007) Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Comprehensive Review Gasterenterol Hepatol 3(2):112-122

[9] Grace, E et al (2013) Review article: small intestinal bacterial overgrowth – prevalence, clinical features, current and developing diagnostic tests, and treatment Aliment Pharmacol Ther 38:674-688

[10] Choung RS et al (2011) Clinical predictors of small intestinal bacterial overgrowth by duodenal aspirate culture Aliment Pharmacol Ther 33:1059-1067

[11] Chen B et al (2017) Prevalence and predictors of small intestinal bacterial overgrowth in irritable bowel syndrome: a systemic review and meta-analysis. J Gastroenterol https://doi.org/10.1007/s00535-018-1476-9

[12] Su T et al (2018) Meta-analysis: proton pump inhibitors moderately increase the risk of small intestinal bacterial overgrowth J of Gastroenterol 53(1):27-36

[13] Adike A & DiBaise JK (2017) Small Intestinal Bacterial Overgrowth – Nutritional Implications, Diagnosis, and Management Gastroenterol Clin N Am https://doi.org/10.1016/j.gtc.2017.09.008

[14] Gewecke K, Nannen-Ottens S (2017) Bacterial overgrowth: nutrition as part of the therapeutic concept Ernahrungs Umschau 64(4):67-73; 64(5):74-78

[15] Chen WC & Quigley EMM (2014) Probiotics, prebiotics & synbiotics in small intestinal bacterial overgrowth: Opening up a new therapeutic horizon! Indian J Med Res 140(5):582-584

[16] Shah SC et al (2013) Meta-analysis: antibiotic therapy for small intestinal bacterial overgrowth Aliment Pharmacol Ther 2013 28:925-934

[17] Gatta L & Scarpignato C (2017) Systematic review with meta-analysis: rifaximin is effective and safe for the treatment of small intestine bacterial overgrowth Aliment Pharmacol Ther 45:604-616

[18] McIntosh K et al (2016) FODMAPs alter symptoms and the metabolome of patients with IBS: a randomised controlled trial Gut 0 :1-11

[19] Magge S & Lembo A (2012) Low-FODMAP Diet for Treatment of Irritable Bowel Syndrome Gastroenterol Hepatol 8(11):739-745

[20] Altobelli E et al (2017) Low-FODMAP Diet Improves Irritable Bowel Syndrome Symptoms: A Meta-Analysis Nutrients 9:940; doi:10.3390/nu9090940

[21] Konturek PC, Brzozowski T, Konturek SJ (2011) Stress and the gut: Pathophysiology, clinical consequences, diagnostic approach and treatment options J Physiol Pharmacol 62(6):591-599

[22] Chedid V et al Herbal Therapy Is Equivalent to Rifaximin for the Treatment of Small Intestinal Bacterial Overgrowth Global Adv Health Med 3(3):16-24

[23] Zhong C et al (2017) Probiotics for Preventing and Treating Small Intestinal Bacterial Overgrowth: A Meta-Analysis and Systematic Review of Current Evidence J Clin Gastroenterol 51:300-311