De opname van ijzer uit voeding en voedingssupplementen is een uitdaging en kent een te lage therapietrouw.

Ongeveer 33% van de wereldpopulatie heeft bloedarmoede waarvan de helft wordt veroorzaakt door een tekort aan ijzer (600 miljoen mensen). Het grootste risico op een ijzertekort lopen vegetariërs, veganisten, zwangere vrouwen en kinderen. 

De opname van ijzer uit voeding en voedingssuplementen is 2 tot 13%. Sommige bronnen geven aan gemiddeld 15%. https://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/ijzer.aspx  Heem-ijzer uit plantaardige bronnen kent een opname van 1 tot 10%. Het gedeelte dat niet wordt opgenomen in het begin van de dunne darm veroorzaakt irritatie, ontsteking, verstopping, diarree en dysbiose (het microbioom raakt uit balans). Het merendeel van de gebruikers van een ijzer-supplement stoppen te snel door deze bijwerkingen.

Opname van ijzer voedingssupplement

Nieuw is de samenwerking met prebiotica die een vermindering kan realiseren van de bijwerkingen. Binnenkort wordt nieuw onderzoek gepubliceerd. Het toevoegen van FOS en GOS zou een opname van 10% realiseren.

De beste manier is het ijzer te beschermen tijdens de maagpassage en in de dunne darm. Het omhullen van nano-ijzer met een dubbele laag fosfolipiden (liposoom) zorgt ervoor dat het ijzer in de liposomale vorm ongeschonden wordt opgenomen. Een theoretische opname van 100%, dus factor 10 beter als “gewoon ijzer” uit voeding. Liposomen worden in de hele dunne darm opgenomen.

Liposomaal ijzer met vitamine C in capsules (lipodrytechnology) en vloeibaar

IJzer opnemen via een tabletje onder de tong is niet bewezen. De sublinguale opname staat ter discussie. In het ziekenhuis wordt ijzer per infuus toegediend.

IJzer is meestal geen ijzer

In voedingssupplementen worden verschillende vormen van ijzer (verbindingen) gebruikt. Ijzer is een lastig ”ingrediënt” vocht en zuurstof tijdens het productie proces laten het ijzer oxideren. Het is roest en geen ijzer. De geoxideerde vorm wordt: slecht opgenomen, creëert ook bijwerkingen en verandert niets aan de bloedwaarden.

Vitamine C ondersteunt de opname van ijzer, calcium, koffie, thee, fytaat remmen. Ascorbinezuur (vitamine C) is ook een goede antioxidant, dus bescherming tegen roesten. Maagzuurremmers belemmeren de opname van ijzer uit voeding en uit voedingssupplementen.

Consumentenbond: “Als je een ijzertekort hebt, kun je benodigde hoeveelheid ijzer waarschijnlijk niet puur uit voeding halen. Dan kun je meer producten eten met toegevoegd ijzer en/of voedingssupplementen slikken.” Meer informatie over voeding met ijzer. https://www.consumentenbond.nl/vitamines-en-voedingssupplementen/ijzer-een-belangrijk-mineraal-voor-jong-en-oud

Verschillende vormen FE

De meest voorkomende vormen van ijzer binnen ijzersupplementen zijn ijzersulfaat, ijzergluconaat en ijzerbisglycinaat. In theorie is de bisglycinaat-vorm ideaal om goed opgenomen te worden. Bis-glycinaat betekent dat een ijzer deeltje beschermd wordt door 2 deeltjes glycine. Helaas lost de glycine op in water en wordt het heet (en afgebroken) in het maagzuur zodat de dunne darm puur ijzer moet verwerken met alle voornoemde bijwerkingen en slechte opname.

Veilig tot toxisch

De veilige inname (bovengrens) van ijzer uit voeding en voedingssupplementen is 25 milligram per dag. Vanaf 45 milligram ontstaan serieuze risico’s. In tegenstelling tot sommige vitamines en andere voedingsstoffen, kan een grote dosis ijzer niet worden uitgescheiden via urine of ontlasting en hoopt het zich op in het lichaamsweefsel.

De referentie inname is 14 mg per dag, voor volwassenen. Op de website van het informatiecentrum voedingssupplementen en gezondheid vind je de exacte aanbevolen hoeveelheid ijzer per dag per leeftijd en geslacht. https://www.ivg-info.nl/voedingssupplementen/mineralen/ijzer/

Hoe lang ijzer suppleren

De bloedwaarden zijn met een dag of 10 hersteld, maar de “ijzeren voorraad” in het beenmerg nog niet. Suppletie wordt daarom meestal voor 3 maanden geadviseerd. Na 90 dagen stoppen.

Is een ijzertekort zelfzorg?

Nee, eigenlijk niet. Een ijzertekort kan ook een teken zijn van serieuze ziekten, zoals bepaalde maag-aandoeningen, darmkanker of de chronische darmaandoening coeliakie. Overleg dus met je huisarts als je een ijzertekort vermoed, laat het meten, maar kies zelf de suppletie!

Effecten

  • Bloed: IJzer draagt bij tot de normale vorming van rode bloedcellen en hemoglobine
  • Celdeling: IJzer speelt een rol in het celdelingsproces
  • Cognitief: IJzer draagt bij tot een normale cognitieve functie
  • Energie: IJzer draagt bij tot een normaal energieleverend metabolisme
  • Immuunsysteem: IJzer draagt bij tot de normale werking van het immuunsysteem
  • Vermoeidheid: IJzer draagt bij tot de vermindering van vermoeidheid en moeheid
  • Zuurstoftransport: IJzer draagt bij tot een normaal zuurstoftransport in het lichaam

Rinjo Israels mei 2023.